دوران بارداری، دورانی متفاوت و سخت به همراه تغییرات جسمی است که ممکن است مشکلاتی برای دهان و دندانها به همراه داشته باشد. یکی از دغدغههای مادران در این دوران، آسیب دیدن دندان و نیاز فوری به کشیدن دندان در بارداری است.
به همین جهت قصد داریم در این مقاله تمام جنبههای این موضوع را بررسی کنیم و نحوه انجام، مراقبتهای لازم و عوارض کشیدن دندان در بارداری را بهطور کامل شرح دهیم.
آیا کشیدن دندان در دوران بارداری واقعا خطرناک است؟
دوران بارداری با تغییرات هورمونی و جسمانی فراوانی همراه است که بر سلامت دهان و دندان نیز تأثیر میگذارد. بهطور معمول زنان در دوران بارداری با مشکلاتی چون پوسیدگی دندان، بیماریهای لثه و دندان درد مواجه میشوند که در برخی مواقع نیاز به درمان فوری دارند.
چنانچه کشیدن دندان ضرورت داشته و امکان موکول کردن آن به بعد از زایمان وجود نداشته باشد، با رعایت اقدامات احتیاطی، ایمن خواهد بود.
کشیدن دندان در بارداری زمانی که پوسیدگی شدید بوده و درمانهایی مانند عصب کشی و پر کردن دندان تأثیری نداشته باشند لازم و ضروری میشود. برخی از ناراحتیهای مربوط به دندان، چنانچه به سرعت درمان نگردند، میتوانند برای مادر و فرزند ایجاد خطر کنند.
برای مثال دندان درد شدید استرس مادر را افزایش داده و زایمان زودرس را بهدنبال خواهد داشت. همچنین عفونت دندان با درد شدید همراه بوده و به سایر نواحی صورت سرایت میکند. ازاینرو کشیدن دندان در بارداری از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری خواهد کرد.
زمان مناسب برای کشیدن دندان در بارداری
در دوران بارداری، بهخاطر تغییرات هورمونی و حساسیتهای فیزیولوژی، هرگونه مداخله پزشکی باید با دقت فراوان انجام گیرد. کشیدن دندان در بارداری درصورتیکه در زمان مناسب، توسط دندانپزشک متخصص و تحتنظر متخصص زنان و زایمان صورت گیرد کاملاً ایمن و بیخطر است.
در سه ماهه نخست بارداری، ارگانهای حیاتی جنین در مرحله رشد اولیه هستند و هرگونه مداخله پزشکی میتواند خطرناک باشد. در این بازه مصرف دارو، استرس و بیحسی برای کشیدن دندان در بارداری، میتوانند بر رشد جنین تأثیر بگذارند یا خطر سقط جنین را افزایش دهند. ازاینرو هرگونه درمان تنها در صورت لزوم و با مشورت پزشک زنان و زایمان باید انجام شود.
ایمنترین زمان برای کشیدن دندان در بارداری، سه ماهه دوم یا هفته 14 تا 28 است. در این دوره جنین شرایط با ثباتتری داشته و استفاده از داروهای بیحسی کمخطرتر هستند. مادر در سه ماهگی شرایط جسمی بهتری دارد و میتواند برای مدت بیشتری بر روی صندلی دندانپزشکی بنشیند.
در سه ماهه سوم با بزرگ شدن شکم و افزایش وزن جنین، نشستن یا دراز کشیدن طولانی مدت بر روی صندلی دندانپزشکی برای کشیدن دندان در بارداری بیش از پیش دشوار میشود.
همچنین دراز کشیدن طولانی مدت به پشت، خطر بروز عارضه فشردگی ورید وناکاوا را افزایش داده که جریان خون به جنین را کاهش خواهد داد. با توجه به این مخاطرات هرگونه درمان دندانپزشکی مانند عصب کشی دندان یا کشیدن دندان عقل میبایست تحت شرایط خاص و تنها در صورت لزوم انجام گیرد.
آیا کشیدن دندان در بارداری نیاز به بی حسی دارد؟
کشیدن دندان در بارداری بهدلیل حساسیت مادر و جنین به استرس، میبایست تحت بیحسی انجام شود. اگرچه میزان بیحسی باید به دقت تنظیم گردد تا برای مادر و فرزند ایمن باشد.
برای تسکین درد از روشهای مختلفی استفاده میشود که بیحسی موضعی رایجترین و کم خطرترین آنهاست. لیدوکائین تنها ناحیه مورد نظر را بیحس کرده و وارد جریان خون نمیشود. ازاینرو هیچگونه خطری برای جنین ایجاد نخواهد کرد.
بیحسی عمومی که باعث بیهوشی کامل مادر میشود با سرگیجه، استرس و کاهش فشار خون همراه است. این روش بیحسی برای کشیدن دندان در بارداری توصیه نمیگردد و تنها در موارد ضروری و شرایط بسیار خاص در نظر گرفته میشود.
یکی دیگر از روشهای بیحسی استفاده از گاز خنده یا نیتروس اکساید است. گاز خنده یک آرامش بخش ملایم بوده که بر سطح اکسیژن خون تأثیر میگذارد. به همین دلیل برای جنین خطرناک بوده و تنها در موارد بسیار خاص و با تجویز متخصص توصیه میشود.
چطور از درد و عوارض کشیدن دندان در بارداری جلوگیری کنیم؟
با رعایت برخی نکات و انجام برخی اقدامات میتوان از کشیدن دندان در بارداری جلوگیری کرد یا در صورت نیاز عوارض آن را کاهش داد.
مراجعه منظم به دندانپزشک
در دوران بارداری باید بهصورت منظم به دندانپزشکی مراجعه کنید تا مشکلات در مراحل اولیه شناسایی و درمان شوند. با این کار، نیاز به کشیدن دندان کاهش یافته و کمتر در معرض خطر قرار خواهید گرفت. اقداماتی مانند جرمگیری حرفهای، از بروز بیماریهای پریودنتال ممانعت کرده و سلامت دهان و دندان را تضمین میکند.
توجه مضاعف به بهداشت دهان و دندان
در دوران بارداری بهدلیل تغییرات هورمونی، احتمال بروز مشکلات دندان بیش از گذشته افزایش مییابد. ازاینرو برای اجتناب از کشیدن دندان در دوران بارداری مهمترین اقدام توجه به بهداشت دهان و دندان است.
برای این منظور میبایست حداقل 2 بار در روز دهان خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید بهویژه بعد از صرف وعدههای غذایی و قبل از خواب مسواک بزنید.
همچنین استفاده از نخ دندان برای خارج کردن بقایای مواد غذایی اهمیت زیادی دارد. استفاده از دهانشویه حداقل یکبار در روز باکتریهای دهانی را از بین برده و خطر پوسیدگی دندان و التهاب لثه را کاهش میدهد.
مشکلات لثه در دوران بارداری
ژنژیویت بارداری یک عارضه بسیار شایع در دوران بارداری است که باعث تورم و حساسیت لثهها میشود. برای اجتناب از این عارضه توصیه میگردد که بهطور منظم دهان خود را با آب نمک گرم شستوشو دهید و در صورت مشاهده علائمی چون خونریزی و تورم لثه، برای شناسایی و جلوگیری از پیشرفت آن، در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه نمایید.
رژیم غذایی سالم
با تنظیم یک برنامه غذایی مناسب میتوانید سلامت دهان و دندان خود را حفظ کنید. غذاهایی که حاوی کلسیم، فسفر و ویتامین D هستند، مینای دندان را تقویت کرده و احتمال پوسیدگی و نیاز به کشیدن دندان در بارداری را کاهش میدهند.
علاوهبر این مصرف سبزیجات و میوههای تازه حاوی فیبر، باعث شده که دندانها بهصورت طبیعی پاکیزه شوند. همچنین میبایست مصرف مواد قندی و نوشیدنیهای اسیدی که عامل پوسیدگی دندانها هستند را کاهش دهید.
عاداتی که برای سلامتی خطرناک هستند
برخی عادات مانند استعمال دخانیات و مصرف الکل علاوهبر این که سلامت جنین را به خطر میاندازند؛ احتمال پوسیدگی و بیماری لثه را افزایش میدهند. همچنین زنان باردار بهطور معمول دچار حالت تهوع، بهخصوص در هنگام صبح میشوند.
این شرایط محیط دندان را اسیدی کرده و موجب پوسیدگی دندانها خواهد شد. با شستن دهان با آب میتوانید تأثیر اسید معده را کاهش داده و از کشیدن دندان اجتناب کنید.
مدیریت درد و درمانهای پیشگیرانه
برای مدیریت دندان درد، میتوانید از استامینوفن بهعنوان مسکنی ایمن در دوران بارداری استفاده نمایید. مصرف مسکنهایی مانند ایبوپروفن و آسپیرین در این دوران بسیار خطرناک بوده و توصیه نمیشوند. بهترین راهکار مراجعه به دندانپزشک و درمانهای پیشگیرانه است تا نیازی به کشیدن دندان نباشد.
مراقبت های ویژه بعد از کشیدن دندان
کشیدن دندان با عوارضی همراه است که با مراقبت و توجه به برخی نکات میتوان آنها را مدیریت نمود. توجه داشته باشید که کشیدن دندان در بارداری فرایندی متفاوت داشته و مراقبتهای پس از درمان با محدودیت همراه هستند. در ادامه نکاتی آورده شدهاند که به شما در کنترل عوارض پس کشیدن دندان کمک خواهند کرد.
- استراحت کنید و از فعالیتهای سنگین خودداری نمایید
بدن پس از کشیدن دندان به زمان برای بهبودی کامل نیاز دارد. در 24 ساعت اول از انجام فعالیتهای سنگین مانند بلند کردن اجسام سنگین و ورزش کردن بپرهیزید. همچنین به هنگام خوابیدن سر خود را بالاتر از بدن قرار دهید تا جریان خون در ناحیه سر کاهش یافته و تورم ناشی از کشیدن دندان بهبود یابد.
- کنترل خونریزی
خونریزی تا چند ساعت پس از کشیدن دندان امری طبیعی است که برای کنترل آن دندانپزشک یک گاز استریل در محل جراحی قرار میدهد. گاز استریل را میبایست به آرامی با دندانهای خود در محل جراحی بهمدت 30 تا 45 دقیقه ثابت نگه دارید.
درصورتیکه خونریزی ادامه داشت و متوقف نشد، از یک کیسه چای مرطوب استفاده نمایید. چای حاوی اسید تانیک است که به لخته شدن خون کمک میکند. علاوهبر این تف کردن و استفاده از نی میتواند لخته خون را جابهجا و خونریزی را تشدید کند.
- استفاده از کمپرس سرد
تورم ناشی از کشیدن دندان، یک واکنش طبیعی است که با ناراحتی و درد همراه خواهد بود. برای کاهش تورم، میتوانید یک کمپرس سرد را بهمدت 10 دقیقه با فواصل 10 دقیقهای در 24 ساعت نخست، بر روی صورت خود قرار دهید.
- رژیم غذایی نرم
استفاده از یک رژیم غذایی نرم و مقوی مانند سوپ، پوره سیبزمینی، ماست و اسموتیها میتواند روند بهبودی را تسریع کند. غذاهای اسپایسی و سخت، به زخم آسیب رسانده و روند بهبودی را مختل خواهد کرد.
- حفظ بهداشت دهان
تا 24 ساعت پس از کشیدن دندان از شست و شوی دهان و مسواک زدن خودداری نمایید. پس از این مدت دهان خود را با آب نمک گرم و یک مسواک نرم شستوشو دهید. توجه داشته باشید که تا بسته شدن کامل زخم، نباید محل جراحی را بهطور مستقیم مسواک بزنید.
- عدم استفاده از نی و سیگار
نوشیدن با نی و سیگار کشیدن، لخته خون تشکیل شده در محل جراحی را از بین برده و احتمال بروز عفونت و حفره خشک را افزایش میدهد. حفره خشک عارضهای بسیار دردناک است که درمان آن پیچیده و روند بهبودی را مختل میکند.
- داروهای مسکن ایمن در دوران بارداری
در دوران بارداری نمیتوانید از هر نوع مسکن و دارویی استفاده کنید. استامینوفن یک مسکن ایمن برای کاهش درد در دوران بارداری است که خطری برای جنین ندارد.
سخن پایانی
کشیدن دندان در بارداری نیازمند مشورت با دندانپزشک و متخصص زنان و زایمان است. این کار باید در زمان مناسب و توسط پزشکان مجرب صورت گیرد. پزشک پس از بررسی شرایط شما، درصورت نیاز اقدام به کشیدن دندان میکند.
شما نیز باید با مراقبتها و عوارض کشیدن دندان در این دوران آشنا باشید تا بتوانید بهخوبی شرایط جسمی و بدنی خود را مدیریت کنید.
سؤالات متداول
کشیدن دندان در بارداری بیخطر است؟
هرگونه درمان پزشکی در دوران بارداری میبایست تحت شرایط ویژه انجام شود. چنانچه امکان موکول کردن کشیدن دندان به پس از زایمان وجود نداشته باشد میتوان بهصورت اورژانسی و ترجیحاً در سه ماهه دوم اقدام به خارج کردن دندان نمود.
عفونت دندان به جنین آسیب میرساند؟
عفونت دندان باعث بروز عوارض سیستمیک شده و سلامت جنین را به خطر میاندازد.
کشیدن دندان در بارداری احتمال سقط جنین دارد؟
کشیدن دندان بهخودی خود باعث سقط جنین نمیشود، اما استرس، عفونت و برخی داروها احتمال سقط جنین را افزایش میدهند.
پس از کشیدن دندان در دوران بارداری میتوان از آنتی بیوتیک استفاده کرد؟
پنی سیلین، آموکسی سیلین و کلیندامایسین آنتی بیوتیکهای بیخطر هستند، اما تتراسایکلین و داکسی سایکلین بر رشد جنین تأثیر میگذارند.