رویش دندان‌های عقل اتفاقی ناگزیر برای برخی از ماهاست. این دندان‌ها در انتهای قوس هر فک در سنین 17 تا 25 سالگی می‌رویند. تعداد این دندان‌ها برای هر فردی متفاوت است. برخی تنها دو دندان عقل دارند، درحالی‌که برخی دیگر هر چهار دندان را تجربه می‌کنند.

رویش این دندان‌ها بدون مشکل نبوده و با درد، عفونت، انباشتگی دندان‌ها و تغییرات ساختاری فک همراه است. بنابراین برای اجتناب از این مشکلات، دندانپزشکان اقدام به جراحی دندان عقل می‌کنند. این اقدام درمانی، روشی معمول و نسبتاً ساده است، اما مدت زمان آن بسته به عوامل مختلف می‌تواند برای هر فردی متفاوت باشد. در ادامه به‌بررسی جنبه‌های مختلف جراحی دندان عقل، مدت زمان و عوامل مؤثر بر آن خواهیم پرداخت.

چه عواملی مدت زمان جراحی دندان عقل را تغییر می‌دهند؟

جراحی دندان عقل از جمله رایج‌ترین عمل‌های دندانپزشکی است. اگرچه مدت زمان این جراحی به‌شدت تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که شناخت دقیق آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا مدت زمان عمل و روند بهبودی را بهتر مدیریت نمایید.

موقعیت دندان

همانطور که اشاره شد این دندان‌ها در انتهای قوس هر فک می‌رویند. بااین‌وجود به‌دلیل محدودیت فضا، دندان‌عقل با شرایط متفاوتی سر بر خواهد آورد. چنانچه دندان به‌طور کامل در موقعیت طبیعی روییده باشد، جراحی آن نسبتاً ساده و سریع انجام خواهد شد.

در این حالت مدت زمان جراحی دندان عقل برای هر مورد 10 تا 20 دقیقه است. بااین‌وجود درصورتی‌که دندان‌عقل به‌شکل افقی یا زاویه‌دار روییده باشد، دندانپزشک برای خارج نمودن آن باید برش‌هایی در لثه و استخوان فک ایجاد کند تا به دندان فک دسترسی یابد. در این حالت، جراحی هر دندان به 45 تا 90 دقیقه زمان احتیاج دارد.

تعداد دندان‌ها

جراحی یک دندان عقل سریع‌تر است، اما اگر نیاز به خارج نمودن هر 4 دندان عقل باشد، مدت زمان جراحی افزایش قابل‌توجهی خواهد داشت و معمولا 30 دقیقه تا 2 ساعت طول می‌کشد. البته به‌خاطر کشیدن تمام دندان‌ها در یک جلسه، زمان مورد نیاز برای بهبودی کاهش خواهد یافت.

فشردگی یا انحراف دندان

دندان‌های عقل به سه دسته کلی کاملاً رویش یافته، نیمه رویش یافته یا نهفته تقسیم می‌شوند. در حالتی که دندان به‌طور کامل روییده باشد، زمان مورد نیاز برای جراحی هر دندان 30 تا 45 دقیقه خواهد بود. از سوی دیگر درصورتی‌که دندان در استخوان فک محصور شده باشد برای شکافتن استخوان و خارج کردن دندان به 45 دقیقه زمان نیاز است.

سن و میزان تراکم استخوان بیمار

افراد جوان استخوان فک نرم‌تری دارند. ازاین‌رو استخراج دندان سریع‌تر و راحت‌تر خواهد بود. از سوی دیگر استخوان فک افراد مسن‌تر ضخیم و سفت‌تر است. این موضوع باعث پیچیده شدن جراحی و افزایش مدت زمان آن می‌شود.

تجربه و روش جراحی

مهارت و تجربه دندانپزشک نقش موثری در مدت زمان جراحی دارد. یک دندانپزشک مجرب با استراتژی بهینه، روش‌ها و تکنیک‌های پیشرفته، مدت زمان جراحی را کاهش می‌دهد. همچنین تجربه پزشک بر دقت درمان افزوده و احتمال بروز هرگونه مشکل یا پیامدی را به‌حداقل می‌رساند.

مراحل جراحی دندان عقل و مدت زمان هر مرحله

جراحی دندان عقل در چند مرحله که هر کدام شامل اقدامات متنوعی می‌شود، انجام می‌گیرد.

1. آمادگی قبل از جراحی (۱۰-۱۵ دقیقه)

در این مرحله، دندانپزشک با توجه به شرایط و نیاز بیمار، یکی از حالات آرامش‌بخش یا بیهوشی عمومی را انتخاب می‌کند. تا زمانی که داروی بی‌حسی تأثیر بگذارد، پزشک وضعیت دندان‌ها را با استفاده از تصاویر رادیولوژی مورد بررسی قرار می‌دهد. این تصاویر موقعیت و وضعیت دندان عقل، میزان فشردگی، انحراف و… را به‌طور دقیق مشخص می‌کند.

2. استخراج دندان (۱۰-۹۰ دقیقه)

مدت زمان جراحی دندان عقل و خارج نمودن آن براساس موقعیت دندان متفاوت خواهد بود. چنانچه دندان شرایط طبیعی داشته باشد دندانپزشک با ایجاد یک برش کوچک دندان را بیرون می‌آورد. این اقدام معمولاً 10 تا 20 دقیقه زمان می‌برد. اگر دندان عقل در زیر لثه یا درون استخوان فک محصور شده باشد، جراحی پیچیده‌تر شده و به 45 تا 90 دقیقه زمان نیاز خواهد داشت.

3. بخیه زدن و بستن زخم (۵-۱۰ دقیقه)

پس از خارج نمودن دندان نیاز است که زخم ناشی از آن بسته و خونریزی کنترل شود. در اکثر مواقع از بخیه‌های قابل جذب برای بستن زخم استفاده می‌شود که دیگر نیازی به کشیدن آن‌ها نخواهد بود. همچنین برای کنترل خونریزی یک گاز استریل بر روی زخم قرار داده می‌شود که باید مدتی بر روی محل جراحی حفظ شود. این مرحله شاید ساده به‌نظر برسد، اما مانع از عفونت شده و روند بهبودی را تسریع می‌کند.

نکات مهم قبل از جراحی دندان عقل برای کاهش زمان عمل

• انتخاب دندانپزشک متخصص و باتجربه

همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد یکی از عوامل مهم در کاهش مدت زمان جراحی دندان عقل تخصص و تجربه دندانپزشک است. یک پزشک مجرب، با تکنیک‌های پیشرفته و کم‌تهاجمی احتمال آسیب رسیدن به بافت‌ها اطراف را کاهش داده و دندان را در سریع‌ترین زمان ممکن بیرون می‌آورد. همچنین قادر است شرایط خاص و بروز مشکلات را بهتر مدیریت کند و احتمال بروز هرگونه آسیبی به سایر دندان‌ها و اعصاب فک را به حداقل برساند.

• پرهیز از خوردن و آشامیدن قبل از جراحی

چنانچه نیاز باشد که جراحی دندان عقل تحت بیهوشی عمومی یا آرام‌بخشی وریدی انجام گیرد، لازم است بیمار حداقل 8 ساعت قبل از جراحی از خوردن و آشامیدن خودداری کرده باشد. این موضوع از بروز مشکلات گوارشی مانند تهوع و استفراغ حین جراحی جلوگیری می‌کند. برای جراحی تحت بی‌حسی موضعی، این مشکلات وجود نداشته، اما توصیه می‌شود بیمار یک وعده غذایی سبک پیش از عمل داشته باشد تا سطح قند خون حین جراحی کاهش نیابد.

• عدم مصرف داروهای رقیق‌کننده خون

داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین و وارفارین، میزان خونریزی را در حین جراحی تشدید و موجب دشواری عمل می‌شوند. چنانچه از داروهای ضدانعقاد خون استفاده می‌کنید، می‌بایست قبل از جراحی با پزشک معالج خود مشورت کرده و مصرف داروهای خود را برای مدت کوتاهی قطع کنید.

• نوع بی‌حسی یا بیهوشی

استفاده از روش‌های بی‌حسی یا بیهوشی به‌طور مستقیم بر مدت زمان جراحی دندان عقل و بهبودی پس از آن تأثیر خواهد گذاشت. در طول بی‌حسی موضعی، بیمار هوشیار بوده و زمان ریکاوری بسیار کوتاه است.

در مقابل برای جراحی‌های پیچیده و اضطراب شدید بیمار، از آرام‌بخشی وریدی یا بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. در این شرایط به‌دلیل نیاز به زمان بیشتر برای به‌هوش آمدن، مدت جراحی طولانی‌تر می‌شود.

چه زمانی پس از جراحی دندان عقل بهبودی کامل حاصل می‌شود؟

پس از جراحی دندان عقل، روند بهبودی به چندین مرحله تقسیم می‌شود.

۲۴ ساعت پس از جراحی

در 24 ساعت نخست پس از جراحی دندان عقل، میزان خونریزی کاهش یافته و به‌تدریج متوقف می‌شود. ایجاد لخته خونی برای جلوگیری از عفونت و ترمیم زخم اهمیت زیادی دارد. در این بازه، ناحیه متورم شده و تا چند روز بعد به اوج می‌رسد. برای کاهش تورم بهتر است از کمپرس سرد استفاده کنید و از مکیدن مایعات با نی، استعمال دخانیات و شست‌وشوی شدید دهان خودداری کنید. این اقدامات باعث از بین رفتن لخته خونی شده و خطر بروز حفره خشک یا Dry Socket را افزایش می‌دهد.

۲ تا ۳ روز پس از جراحی

در این بازه زمانی بر میزان تورم افزوده شده و همچنان احساس ناراحتی خواهید کرد. این شرایط کاملاً طبیعی هستند و می‌توانید با استراحت، استفاده از داروهای ضد التهابی و مسکن تجویز شده توسط پزشک آن‌ها را کنترل نمایید. همچنین برای کاهش تورم، توصیه می‌شود از کمپرس گرم استفاده نمایید.

۵ تا ۷ روز پس از جراحی

در این مرحله کاهش تورم و درد را تجربه خواهید کرد. اگر از بخیه‌های قابل جذب استفاده شده باشد، شاهد حل شدن آن‌ها خواهید بود؛ اما برای کشیدن بخیه‌های معمولی باید به پزشک مراجعه نمایید. در این مرحله رعایت بهداشت دهان و دندان اهمیت ویژه‌ای داشته و توصیه می‌شود که از محلول آب و نمک ولرم برای شست‌وشوی دهان استفاده نمایید.

۱ تا ۲ هفته پس از جراحی

در پایان هفته نخست و ابتدای هفته دوم پس از جراحی دندان عقل، قادر خواهید بود به فعالیت‌های روزمره باز گردید. البته به‌هنگام جویدن غذا و باز کردن دهان، هنوز احساس ناراحتی می‌کنید. از مصرف خوراکی‌های سخت، تند و داغ خودداری و محل جراحی را دستکاری نکنید.

۴ تا ۶ هفته پس از جراحی

یک ماه پس از جراحی دندان عقل، بافت نرم لثه به‌کلی بهبود یافته و زخم بسته می‌شود. در این مرحله درد و ناراحتی محل جراحی برطرف خواهد شد. اگر در محل جراحی احساس ناراحتی می‌کنید یا علائمی مانند بوی بد دهان یا ترشح مایعات را دارید، می‌بایست برای معاینه به دندانپزشک مراجعه نمایید.

۳ تا ۶ ماه پس از جراحی

ترمیم استخوان فک، در مقایسه با بهبودی بافت نرم لثه به زمان بیشتری نیاز دارد. در این مرحله بازسازی استخوان فک آغاز شده و فضای خالی ایجاد شده پر خواهد شد. این فرایند به 3 تا 6 ماه زمان نیاز دارد. اگرچه در این بازه هیچگونه ناراحتی و مشکلی را احساس نمی‌کنید.

مراقبت‌های پس از جراحی دندان عقل

۲۴ ساعت اول پس از جراحی

• کنترل خونریزی
• کاهش تورم
• پرهیز از شست‌وشوی دهان و تف کردن
• استراحت و پرهیز از فعالیت‌های سنگین

هفته اول پس از جراحی

• مصرف غذاهای نرم
• رعایت بهداشت دهان و دندان
• مصرف داروهای تجویز ‌شده
• پرهیز از استعمال دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی

پس از یک هفته

• بازگشت تدریجی به رژیم غذایی عادی
• ادامه رعایت بهداشت دهان
• بررسی وضعیت زخم

عوارض پس از جراحی دندان عقل

جراحی یا کشیدن دندان عقل درمانی کاملاً ایمن است. بااین‌وجود در موارد بسیار نادر احتمال دارد عوارضی داشته باشد. آگاهی از این عوارض به شما کمک خواهد کرد که در صورت بروز سریعاً اقدامات لازم را انجام دهید.

• حفره خشک (Dry Socket): در صورت از بین رفتن لخته خون تشکیل شده پس از درمان، احتمال بروز خشکی حفره وجود دارد. به‌دلیل در معرض هوا قرار گرفتن استخوان و اعصاب، این عارضه بسیار دردناک است.
• عفونت (آبسه): بروز عفونت با تورم، ترشح چرک و بوی بد دهان همراه است و نیاز به توجه فوری پزشک دارد.
• خونریزی بیش از حد: چنانچه با گذشت 24 ساعت از کشیدن دندان عقل همچنان خونریزی ادامه یابد، می‌بایست به دندانپزشک مراجعه نمایید.
• آسیب به اعصاب: در موارد بسیار نادر، جراحی دندان عقل ممکن است به اعصاب آسیب زده و باعث بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن موقت لب‌ها، چانه و زبان شود.
• مشکلات سینوسی: دندان‌های عقل فک بالا در مجاورت سینوس‌ها قرار دارند. بنابراین مشکلات ناشی از دندان عقل می‌توانند باعث بروز عوارضی چون احتقان، سردرد و فشار در صورت شوند.

هزینه جراحی دندان عقل

هزینه کشیدن دندان عقل بسته به عوامل زیر می‌تواند متفاوت باشد.

• نوع جراحی دندان عقل: جراحی دندان ساده کم‌هزینه‌تر از دندان‌های عقل دارای شرایط پیچیده مانند نهفته یا نیمه نهفته است.
• نوع بی‌حسی: بی‌حسی موضعی هزینه کمتری در مقایسه با بی‌هوشی عمومی یا آرام‌بخشی وریدی دارد.
• دندانپزشک مجرب و کلینیک تخصصی: جراحی دندان عقل یک درمان بسیار تخصصی و حساس است. ازاین‌رو کلینیک‌های دندانپزشکی تخصصی و معتبر، به‌دلیل برخورداری از متخصصان باتجربه و تجهیزات پیشرفته، هزینه بیشتری دریافت می‌کنند.

سخن پایانی

مدت زمان جراحی دندان عقل به‌طور معمول 30 دقیقه تا 2 ساعت است که تحت‌تأثیر شرایط بیمار، موقعیت و نوع دندان قرار می‌گیرد. با شناخت نکات مراقبتی، آمادگی کامل و مراجعه به دندانپزشک متخصص در این زمینه، می‌توانید موفقیت جراحی و دوران بهبودی خود را تضمین کنید.

سوالات متداول

1. جراحی دندان عقل دردناک است؟

این جراحی تحت بی‌حسی انجام می‌شود. ازاین‌رو در حین عمل ناراحتی احساس نخواهید کرد.

2. پس از کشیدن دندان عقل می‌توان غذا خورد؟

در 3 تا 5 روز اول باید رژیم غذایی خود را به خوراکی‌های نرم تغییر دهید.

3. چه زمانی می‌توان به محل کار یا دانشگاه بازگشت؟

پس از 5 روز محل جراحی بهبود می‌یابد و می‌توانید در محل کار یا مدرسه حضور یابید. اگرچه تا بهبودی کامل باید از فعالیت‌های شدید خودداری نمایید.

4. در صورت عدم جراحی دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته چه مشکلاتی به‌وجود می‌آید؟

این دندان‌ها می‌توانند عوارض بسیار جدی مانند عفونت، کیست، ناهماهنگی دندان‌ها و مشکلات سینوسی را ایجاد کنند.