مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان

گاهی اوقات به دلایل مختلفی از جمله پوسیدگی شدید، آسیب‌های فیزیکی یا مشکلات ارتودنسی، کشیدن دندان اجتناب‌ناپذیر می‌شود. کشیدن دندان اگرچه یک روش رایج و اغلب ساده در دندانپزشکی است، اما نقطه پایانی ماجرا نیست. بلکه شروع یک دوره مهم به‌نام دوران نقاهت است که به توجه و مراقبت ویژه نیاز دارد.

تصور کنید پس از یک جراحی کوچک، بدن شما نیازمند استراحت و مراقبت است تا بتواند به‌طور کامل بهبود یابد. این موضوع در مورد دهان و دندان نیز صادق است. ناحیه تحت درمان، مانند یک زخم کوچک، به مراقبت دقیق نیاز دارد تا از بروز عوارضی مانند خشکی حفره (Dry Socket) یا عفونت جلوگیری شود.

اینجاست که اهمیت مراقبت های بعد از کشیدن دندان بیش‌ازپیش نمایان می‌شود. این مراقبت‌ها نه‌تنها به تسریع روند بهبودی کمک می‌کنند، بلکه از بروز درد و ناراحتی‌های احتمالی نیز جلوگیری خواهند کرد.

کشیدن دندان چیست و چه موقعی پیشنهاد می‌شود؟

قبل از بررسی اقدامات لازم برای بعد از کشیدن دندان، ضروری است که با تعریف کشیدن دندان آشنا شویم. کشیدن دندان یک روش دندانپزشکی است که در آن دندان شما به‌طور کامل از استخوان و لثه بیرون کشیده می‌شود و پس از مدتی استخوان آن ناحیه ترمیم می‌شود. علی‌رغم این که بهتر است به‌طور کافی از دندان‌ها مراقبت شود تا از کشیدن آن‌ها جلوگیری نمایید، دندانپزشکان، کشیدن دندان را در موارد زیر الزامی می‌دانند:

• پوسیدگی جدی دندان و غیرقابل ترمیم
• عفونت غیرقابل درمان و پیش رونده در استخوان ادامه داشته باشد.
• شکسته شدن یا ترک برداشتن ریشه دندان.
• نیازهای ارتودنسی.
• دندان عقل و دندان‌های نهفته طبق نظر دندانپزشک .
• ابتلا به بیماری‌های شدید لثه.

لازم به ذکر است که کشیدن دندان الزاما باید توسط یک دندانپزشک متبحر انجام گیرد. چرا که انجام گرفتن این کار توسط افراد غیرمتخصص نه‌تنها می‌تواند درد زیادی را به شما منتقل کند، بلکه امکان باقی ماندن بخشی از ریشه‌ی دندان در استخوان نیز وجود دارد.

مراحل کشیدن دندان

یکی دیگر از مواردی که باید قبل از بررسی مراقبت های بعد از کشیدن دندان بدان اشاره کرد، مراحل کشیدن دندان می‌باشد. در واقع این مراحل شامل سه مقطع اساسی هستند:

• مرحله قبل از کشیدن دندان

این مرحله با دندان درد شدید یا بدون درد دندان و بسته به چکاپ‌های دوره ای طبق نظر دندانپزشک و بررسی اسکن‌های دندانپزشکی شروع می‌شود. شما باید به یک دندانپزشک متخصص مراجعه نمایید. ایشان پس از انجام معاینات لازم و عکس برداری، در صورت نیاز اقدام به کشیدن دندان شما می‌کند و در صورت نیاز شما را به متخصص فک و صورت معرفی و ارجاع می‌دهد.

• مرحله حین کشیدن دندان

در این مرحله ابتدا دندان، لثه و بافت‌های نگهدارنده دندان به‌طور کامل بی حس می‌شوند. سپس دندانپزشک با ابزارهای تخصصی، دندان شما را لوکسه (شل/لق) می‌کند تا بتواند بدون آسیب زدن به استخوان، دندان را خارج کند.

در مواردی که دندان به‌راحتی خارج نشود برای رسیدن به یک جراحی بدون آسیب و تروما، در سطح لثه دندان و استخوان برش‌هایی انجام گیرد و در اصطلاح با تکنیک‌های جراحی دندان خارج می‌شود این موارد معمولاً برای دندان‌های نهفته و ریشه‌های شکسته کاربرد دارد.

پس از خارج کردن دندان، حفره ایجاد شده تمیز می‌شود و در صورت نیاز برای سرعت بخشیدن در روند بهبودی و ترمیم لثه بخیه زده می‌شود. خیلی از افراد با شنیدن نام جراحی می‌ترسند و حتی از خارج کردن دندان به روش جراحی امتناع می‌کنند ناگفته نماند کشیدن و جراحی دندان با یکدیگر تفاوتی ندارند و تنها تفاوت در نوع تکنیک انجام گرفته برای خارج کردن دندان و رسیدن به بهترین نتیجه است.

• مرحله بعد از کشیدن دندان

در این مرحله، دندانپزشک از شما می‌خواهد که گاز پانسمان را بر روی حفره دندان فشار دهید همچنین نسخه دارو و توضیحاتی را به شما ارائه می‌دهد که باید به درستی آن‌ها را رعایت کنید تا لخته خونی شکل گیرد.

اهمیت کشیدن به موقع دندان و مشکلات بعد از کشیدن دندان

کشیدن دندان، در مواردی که دندان کاندید کشیدن باشد؛ دارای مزایای بسیار زیادی است. در ابتدا باید به کاهش باکتری‌های آسیب زننده به دهان اشاره داشته باشیم.

در واقع دندانی که پوسیده شده و به دلیل عفونت قابل نگهداری نیست پس از خارج شدن به کاهش لود باکتری‌های دهان کمک می‌کند، از گسترش عفونت در استخوان جلوگیری می‌کند، اگر دندان نهفته باشد و خارج شود از آسیب زدن به دندان‌های مجاور جلوگیری می‌کند.

از طرف دیگر اگر دندان کاندید کشیده شدن همراه با درد باشد، بعد از کشیدن درد دندان به‌طور قطعی از بین می‌رود. همینطور اگر متقاضی طراحی لبخند هستید و دندان کاندید کشیدن در طرح لبخند شما باشید اولین قدم خارج کردن دندان است.

اما کشیدن دندان دارای عوارض نیز می‌باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد که در صورت اشنایی با آن‌ها می‌توانید به‌راحتی این موارد را مدیریت کنید:

• عفونت بعد از جراحی.
• درای ساکت یا حفره خشک.
• سوراخ شدن سینوس.
• تاخیر در بهبود یافتن.
• خونریزی.
• تورم.
• درد.

اما آیا این عوارض قابل پیشگیری هستند؟ پاسخ این سؤال مثبت است. شما باید بعد از کشیدن دندان یک سری نکات مراقبتی را رعایت نمایید. مراقبت های بعد از دندان کشیدن، می‌توانند از بروز عوارض فوق الذکر جلوگیری نمایند. در ادامه با آن‌ها آشنا می شویم.

شرایط لثه و دهان بعد از کشیدن و جراحی دندان

آگاهی از تغییرات طبیعی دهان، بخش مهمی از مراقبت های بعد از کشیدن دندان است و به تشخیص روند بهبودی و اطلاع از نشانه‌های بروز عوارض احتمالی یاری می‌رساند.

علائم طبیعی پس از کشیدن دندان

• تورم و ناراحتی: تورم خفیف در ناحیه کشیده شده دندان امری رایج است و معمولاً طی ۴۸ ساعت کاهش می‌یابد. استفاده از کمپرس سرد تورم را کاهش خواهد داد. این مورد از جنبه‌های طبیعی مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان است.
• خونریزی: خونریزی یا ترشح خفیف در ۲۴ ساعت اول پس از کشیدن دندان طبیعی است. گاز استریل را به‌آرامی بر روی محل زخم قرار داده و با فشار ملایم فک، خونریزی را کنترل کنید.
• درد فک: باز نگه داشتن دهان در طول فرایند کشیدن دندان می‌تواند باعث سفتی موقت فک شود. این حالت گذراست.
• تشکیل لخته خون: تشکیل لخته خون در حفره دندان کشیده شده، برای محافظت از استخوان و پایانه‌های عصبی حیاتی است. این لخته نقش مهمی در روند بهبودی ایفا می‌کند. حفظ این لخته از اصول مهم مراقبت های بعد از کشیدن دندان است.

عوارض احتمالی پس از کشیدن دندان

• خشکی حفره (التهاب حفره خشک – Alveolar Osteitis): این عارضه زمانی رخ می‌دهد که لخته خون زودتر از موعد از بین برود یا جابه‌جا شود و استخوان زیرین نمایان گردد. علائم آن شامل درد شدید و نمای خالی حفره دندان است. این عارضه نیازمند توجه ویژه در مراقبت های بعد از کشیدن دندان است.
• عفونت: نشانه‌های عفونت شامل تورم مداوم، افزایش درد، ترشح چرک یا تب است. در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به دندانپزشک ضروری است.
• آسیب عصبی: آسیب عصبی، به‌خصوص در کشیدن دندان عقل، به‌ندرت اتفاق می‌افتد. علائم آن شامل بی‌حسی یا گزگز در دهان یا چانه هستند.

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، فوراً با دندانپزشک خود تماس بگیرید.

• خونریزی بیش از حد که بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشته باشد.
• درد شدید که با مصرف داروهای مسکن تجویز شده توسط دندانپزشک بهبود نیابد.
• تورم یا تب که نشان‌دهنده عفونت باشد.
• هرگونه علامت غیرعادی دیگر که نگران‌کننده باشد.

مراقبت‌های مهم در روزهای اولیه بعد از جراحی و کشیدن دندان

مراقبت های بعد از کشیدن دندان تأثیر مستقیمی بر کیفیت بهبودی و جلوگیری از مشکلاتی مانند عفونت یا درد مزمن دارند. با رعایت این توصیه‌ها، می‌توانید دوره نقاهت را به‌صورت ایمن و راحت سپری کنید.

• کنترل خونریزی

یکی از مهم‌ترین مراقبت های بعد از کشیدن دندان، کنترل خونریزی است. پس از انجام عمل کشیدن دندان، دندانپزشک یک گاز استریل بر روی محل زخم قرار می‌دهد که باید به‌مدت ۳۰ تا ۴۵ دقیقه با فشار ملایم نگه داشته شود.

این کار به تشکیل لخته خون کمک کرده که برای شروع فرایند بهبودی ضروری است. اگر خونریزی ادامه داشت، گاز را تعویض کرده و از شست‌وشوی شدید دهان یا تف کردن خودداری کنید، زیرا این اقدامات می‌توانند لخته خون را جابه‌جا کرده و روند بهبودی را مختل کنند.

• مدیریت درد و تورم

درد و تورم از عوارض شایع در روزهای اولیه پس از کشیدن دندان هستند. برای مدیریت این علائم، می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن استفاده کنید. این داروها موجب کاهش درد و التهاب می‌شوند. یکی دیگر از مراقبت های بعد از کشیدن دندان، استفاده از کمپرس یخ است.

• رعایت بهداشت دهان و دندان

رعایت بهداشت دهان و دندان پس از کشیدن دندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بااین‌حال، باید در انجام این کار دقت نمایید. در ۲۴ ساعت اول از مسواک زدن ناحیه نزدیک به محل زخم خودداری کنید تا از آسیب به لخته خون جلوگیری شود.

از روز دوم به بعد، می‌توانید دهان خود را با محلول آب نمک شست‌وشو دهید. برای تهیه محلول، نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل نمایید و پس از صرف هر وعده غذا، به ملایمت دهان خود را با آن بشویید.

• از نی و سیگار استفاده نکنید

یکی از مهم‌ترین موارد در مراقبت های بعد از کشیدن دندان، اجتناب از نی و سیگار است. مکش ایجاد شده در هنگام استفاده از نی یا کشیدن سیگار می‌تواند باعث جدا شدن لخته خون از محل زخم شود. این وضعیت خطرناک به نام حفره خشک یا dry socket شناخته می‌شود.

• استراحت و هیدراته ماندن

استراحت کافی یکی دیگر از اصول مهم در مراقبت های بعد از کشیدن دندان است. در دو روز اول از انجام فعالیت‌های بدنی شدید خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند فشارخون شما را افزایش داده و خونریزی مجدد ایجاد کند. همچنین، نوشیدن مقدار کافی آب بدون استفاده از نی به حفظ هیدراتاسیون بدن کمک کرده و روند بهبودی را تسریع می‌کند.

• پیروی از دستورالعمل‌های دندانپزشک

برای اطمینان از بهبودی سریع و جلوگیری از عوارض، تمامی دستورالعمل‌های دندانپزشک خود را به‌دقت اجرا کنید. اگر داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک یا مسکن تجویز شده است، آن‌ها را طبق برنامه مصرف نمایید. هرگونه سؤال یا نگرانی را با دندانپزشک خود مطرح کنید.

مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان

در ابتدا باید بگوییم مدت زمان بهبودی شما بعد از کشیدن دندان، متغیر است. اما به طور کلی برای یک جراحی ساده این زمان بین 2 تا 3 روز ادامه خواهد داشت و در صورت نهفته بودن و یا دندان عقل ممکنه عوارض را برای 2 الی 3 هفته ادامه دار باشد که این زمان با توجه به نوع درمان و دندانی که خارج شده است متفاوت است.

همچنین مراقبت های بعد از کشیدن دندان، رعایت توصیه های دندانپزشک و مصرف به موقع داروها می‌توانند به تسریع روند بهبودی شما کمک شایانی کنند. در بعضی از موارد نیز نیاز است که برای چکاپ مجدد به دندانپزشک خود مراجعه کنید. از جمله این مراقبت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• محل زخم را تمیز نگه دارید. شما بایستی به‌طور ملایم، ناحیه مورد نظر را با دهانشویه آنتی باکتریال شست‌وشو نمایید تا از تجمع مواد غذایی جلوگیری شود.
• از زدن مسواک 24 تا 48 ساعت بعد از کشیدن دندان‌ها خودداری کنید. چرا که باعث از بین رفتن لخته خونی ایجاد شده خواهد شد اما بعد از سپری شدن این زمان برای جلوگیری از تجمع غذا و ایجاد باکتری و عفونت حتماً باید به‌طور روتین مسواک بزنید.
• تمام داروهای تجویزی پزشک را استفاده نمایید. دندانپزشک برای تسکین دردهای بعد از کشیدن دندان‌ها داروهایی را تجویز می‌کند که باید به‌طور کامل آن‌ها را طبق دستورالعمل دندانپزشک استفاده نمایید چون علاوه‌بر کاهش درد، داروها خاصیت ضد التهاب و جلوگیری از عفونت نیز دارند .
• از انجام فعالیت‌های سنگین مثل باشگاه رفتن تا دو روز خودداری کنید.
• از خالی کردن آب دهان و تف کردن پرهیز کنید. این کار باعث از بین رفته لخته خونی و خونریزی مجدد خواهد شد.
• مکیدن و نوشیدن با نی نیز ممکن است به لخته خونی تشکیل شده آسیب برساند.
• از خوردن غذاهای خیلی داغ پرهیز کنید و تا جای ممکن از غذاهای سرد یا ولرم استفاده نمایید.
• سعی کنید مایعات مانند سوپ استفاده کنید تا فشار مضاعفی بر روی دندان‌های شما ایجاد نشود.
• در صورت ادامه یافتن خونریزی حتماً به دندانپزشک خود مراجعه فرمایید.
• اگر دندان شما دچار عفونت شد، مراجعه به دندانپزشکی ضروری خواهد بود.
• در صورت وجود درد بعد از دو الی سه روز، خونریزی غیر طبیعی بعد از 24 ساعت و تورم یا کبودی افزایشی بعد از دو الی سه روز حتماً باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

بعد از کشیدن دندان چه غذاهایی بخوریم؟

تغذیه مناسب نقش حیاتی در روند بهبودی و مراقبت های بعد از کشیدن دندان دارد. انتخاب صحیح غذاها هم درد و ناراحتی را تسکین می‌دهد و هم از بروز عوارضی مانند جابه‌جایی لخته خون و تأخیر در بهبود زخم پیشگیری می‌کند.

غذاهای نرم و غیر تحریک‌کننده

در روزهای اولیه پس از کشیدن دندان، تمرکز اصلی باید بر مصرف غذاهای نرم و غیر تحریک‌کننده باشد که به‌راحتی قابل جویدن و بلعیدن باشند و کمترین فشار را به محل زخم وارد کنند. این امر بخش مهمی از مراقبت های بعد از کشیدن دندان است.

• پوره سیب‌زمینی: پوره سیب زمینی به‌دلیل بافت نرم و مغذی خود، گزینه بسیار مناسبی است.
• تخم‌مرغ هم زده: تخم‌مرغ هم زده منبع خوبی از پروتئین است و به‌راحتی هضم می‌شود.
• ماست: ماست به‌خاطر بافت نرم و داشتن پروبیوتیک‌ها، به بهبود عملکرد دستگاه گوارش نیز یاری می‌رساند.
• اسموتی (بدون نی): اسموتی‌ها منبع خوبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند، اما حتماً بدون استفاده از نی مصرف شوند، زیرا مکش ناشی از نی می‌تواند لخته خون را جابه‌جا کند.
• پوره میوه: پوره میوه‌هایی مانند سیب و موز، گزینه‌های مناسبی برای تأمین ویتامین‌ها هستند.
• پودینگ: پودینگ به‌دلیل بافت نرم و طعم دلپذیر خود، می‌تواند گزینه مناسبی برای وعده‌های غذایی باشد.
• سوپ‌های رقیق (ولرم): سوپ‌های رقیق و ولرم، به‌خصوص سوپ مرغ، منبع خوبی از مواد مغذی و مایعات هستند. دقت کنید که سوپ نباید داغ باشد.

غذاهای مغذی برای تسریع بهبودی

علاوه‌بر غذاهای نرم، مصرف مواد مغذی نیز برای تسریع روند بهبودی پس از کشیدن دندان بسیار مهم است. این موضوع از جنبه‌های مهم مراقبت های بعد از کشیدن دندان به‌شمار می‌رود.

• پروتئین: پروتئین برای ترمیم بافت‌ها ضروری است. منابع پروتئین مناسب شامل پنیر کاتیج، ماست یونانی، تخم‌مرغ و ماهی پخته شده (بدون استخوان) هستند.
• ویتامین C: ویتامین C در تولید کلاژن که برای ترمیم بافت لثه ضروری است، نقش دارد. میوه‌های پوره شده مانند پرتقال و توت‌فرنگی (به‌صورت پوره) منابع خوبی از ویتامین C هستند.
• اسیدهای چرب امگا 3: اسیدهای چرب امگا 3 به کاهش التهاب می‌پردازند. ماهی‌های چرب مانند سالمون (به‌صورت پخته و بدون استخوان) منبع خوبی از امگا 3 هستند.

غذاهایی که باید از آن‌ها پرهیز شود

اجتناب از برخی غذاها، برای جلوگیری از بروز مشکلات و تسریع روند بهبود پس از کشیدن دندان، الزامی است. این بخش، جزء اصلی مراقبت های بعد از کشیدن دندان محسوب می‌شود.

• غذاهای سفت و ترد: غذاهایی مانند چیپس، آجیل، سبزیجات خام و نان تست می‌توانند باعث تحریک یا آسیب به محل زخم شوند.
• غذاهای چسبنده: خوراکی‌هایی مانند آدامس و آبنبات‌های چسبنده می‌توانند لخته خون را جابه‌جا کنند.
• غذاهای تند و اسیدی: غذاهای تند، مرکبات و غذاهای حاوی سرکه می‌توانند باعث تحریک زخم شوند.
• نوشیدنی‌های داغ و الکلی: نوشیدنی‌های داغ و الکلی باعث جابه‌‌جایی لخته خون و تأخیر در بهبودی می‌شوند.

سخن پایانی

کشیدن دندان آغاز یک دوره حساس بهبودی است که به توجه ویژه نیاز دارد. مراقبت های بعد از کشیدن دندان در این دوران نقش حیاتی در جلوگیری از عوارض احتمالی، تسکین درد و تسریع روند بهبود دارند.

تغذیه مناسب با تمرکز بر غذاهای نرم و مغذی، رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان، اجتناب از رفتارهایی که ممکن است به لخته خون آسیب برسانند (مانند استفاده از نی یا کشیدن سیگار) و… از مهم‌ترین اصول مراقبت های بعد از کشیدن دندان هستند.

همچنین، کنترل خونریزی، مدیریت درد، تورم و پیروی از دستورالعمل‌های دندانپزشک، همگی به روند بهبودی کمک می‌کنند. با انجام این اقدامات، علاوه‌بر ارتقای سلامت، می‌توان از هزینه کشیدن دندان عقل نیز کاست.

سؤالات متداول

بهبودی پس از کشیدن دندان چقدر طول می‌کشد؟

بیشتر افراد طی ۱ تا ۲ هفته به‌طور کامل بهبود می‌یابند. بااین‌حال، زمان بهبودی ممکن است بسته به پیچیدگی کشیدن دندان و عوامل فردی مانند سن و سلامت، متفاوت باشد.

چه زمانی می‌توانم بعد از کشیدن دندان، مسواک بزنم؟

از مسواک زدن در نزدیکی محل کشیدن دندان در ۲۴ ساعت اول خودداری نمایید. از روز دوم، می‌توانید به‌آرامی ناحیه را با یک مسواک نرم تمیز کنید.

آیا می‌توانم بعد از کشیدن دندان ورزش کنم؟

برای جلوگیری از خونریزی یا اختلال در لخته خون، باید حداقل ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از کشیدن دندان از فعالیت‌های سنگین خودداری شود.

چگونه بفهمم که بعد از کشیدن دندان دچار عفونت شده‌ام؟

علائم عفونت شامل تورم مداوم، درد شدید، تب و ترشح چرک هستند.

آیا داشتن بوی بد دهان بعد از کشیدن دندان طبیعی است؟

بوی بد خفیف دهان می‌تواند به‌دلیل روند بهبودی رخ دهد. شست‌وشو با محلول آب‌نمک می‌تواند به تمیز نگه داشتن دهان کمک کند.

چه زمانی می‌توانم بعد از کشیدن دندان به‌طور معمول غذا بخورم؟

می‌توانید پس از بهبودی قابل‌توجه محل کشیدن دندان، پس از 7 تا 10 روز، دوباره شروع به خوردن غذاهای جامد کنید.