بهداشت دهان و دندان یکی از مهمترین اصول سلامت عمومی بدن است. بسیاری از افراد با استفاده منظم از مسواک تلاش میکنند تا از سلامت دندانهای خود محافظت کنند، اما این کار بهتنهایی برای حفظ کامل بهداشت دهان و دندان کافی نیست.
در کنار مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و دهانشویه نیز از جمله عادات مفیدی هستند که به جلوگیری از مشکلات دندانی و دهانی کمک میکنند، اما استفاده طولانی و بلندمدت از دهانشویه توصیه نمیشود.
دهانشویه یک ابزار بسیار مفید برای حفظ سلامت دهان و دندان تمام افراد است. اگرچه استفاده از محلول برای گروههای زیر بهویژه توصیه میشود.
- افراد با بوی بد دهان: محلولهای ضدعفونیکننده دهان به کاهش باکتریهای مولد بوی بد کمک میکنند.
- افراد با بیماریهای لثهای: محلول کلرهگزیدین عفونت لثه را کنترل میکند.
- افراد با محدودیت در مسواک زدن: دهان شویه مکمل خوبی برای مسواک و نخ دندان است.
- افراد با دستگاههای ارتودنسی: این محلول به پاکیزگی اطراف بریسها کمک میکند.
- افراد با خشکی دهان: دهانشویههای بدون الکل رطوبت دهان را حفظ میکنند.
- افرادی که دچار پوسیدگیهای مکرر دندان میشوند: محلولهای حاوی فلوراید مینای دندانها را تقویت میکنند.
- سفید کردن دندان: دهانشویههای سفیدکننده موجب برطرف شدن لکهای دندانی میشوند.
برخی از افراد ممکن است بهتر باشد از دهانشویه اجتناب کنند یا با احتیاط بیشتری از آن استفاده نمایند.
- کودکان زیر شش سال: طبق توصیه انجمن دندانپزشکی آمریکا، کودکان زیر شش سال نباید از دهان شویه استفاده کنند، زیرا احتمال بلع آن وجود دارد.
- افراد دارای زخمهای دهانی یا سیستم ایمنی ضعیف: کسانی که دارای زخمهای دهانی هستند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند (افراد تحت شیمیدرمانی) ممکن است بهتر باشد از دهانشویههای قوی اجتناب کنند، زیرا این محصولات باعث تحریک بافتهای دهانی و ایجاد حساسیت میشوند.
- افراد دارای حساسیت: درصورتیکه فردی به مواد تشکیلدهنده این محلول مانند منتول، زایلیتول یا سولفات لوریل سدیم (SLS) حساسیت داشته باشد، باید از محصولات بدون مواد حساسیتزا استفاده کند.
دهانشویه چیست؟
همه ما مسلماً با تعریف دهان شویهها آشنا هستیم. اما اولین قدم برای بررسی تفصیلی موضوعات پیرامون دهانشویهها آشنایی با تعریف دقیق آن میباشد.
دهانشویهها محلولهای حاوی مواد ضدعفونی کننده و آنتی باکتریال و در برخی محصولات آنتی بیوتیکی هستند که برای شستوشو و کاهش میکروبهای موجود در سطح دهان استفاده میشوند که معمولاً افراد از آنها برای رفع بوی بد دهان و یا جلوگیری از پوسیدگی استفاده میکنند. مایع دهانشویه معمولاً با تکان دادن سر یا غرغره کردن استفاده میشود.
استفاده از دهانشویهها الزامی است؟
سؤالی که برای بسیاری از افراد به وجود میآید، این است که آیا استفاده از دهانشویهها ضروری است؟ در پاسخ به این سؤال باید بگویم که بهطورکلی استفاده از دهان شویه تا زمانی که وضعیت سلامت دندانهای شما قابلقبول و مورد تأیید دندانپزشک باشد، مانند مسواک زدن و استفاده از نخ دندان ضروری نیست.
اما در برخی از جراحیهای دندان و لثه استفاده از دهانشویههای حاوی آنتی بیوتیک طبق دستور پزشک ضروری است.
اما استفاده خودسرانه از این دهانشویهها توصیه نمیشود، دهانشویههای که بهطور معمول در داروخانهها و فروشگاهها موجود هستند میتوانند بهعنوان محصول کمک کننده به بهداشت دهان و دندان استفاده شوند.
همچنین ذکر این نکته نیز ضروری است که استفاده از دهان شویه به هیچ عنوان نمیتواند جایگزین مسواک زدن باشد و همچنین استفاده از آن بهتنهایی هیچ کمکی نخواهد کرد.
این محلول زمانی نتیجه ایده آل و مورد قبول را نشان میدهد که دندانها کاملاً تمیز باشند و بعد در معرض این محلول قرار بگیرند.
گنجاندن استفاده از دهان شویه در برنامه روزانه بهداشت دهان و دندان میتواند به سلامت مضاعف دندان و دهان شما کمک کند. در واقع بهداشت کامل دهان و دندان شامل موارد ذیل میباشد:
- حداقل دو بار مسواک زدن در روز.
- نخ دندان کشیدن روزانه.
- استفاده روزانه از دهان شویه.
افرادی که باید از چه دهانشویه ای استفاده کنند
قدم بعدی در بررسی دهانشویهها آشنایی با افرادی است که باید از دهانشویه استفاده کنند. برای این کار بایستی با انواع دهان شویه نیز آشنا شویم.
بهطور کلی دهان شویهها دارای انواع زیر میباشند:
- دهان شویه حاوی فلوراید
این دهان شویه باعث جلوگیری از پوسیدگی یا متوقف کردن فرایند پوسیدگی دندان و تقویت مینای دندان میشود. پس برای کسانی که در معرض ابتلا به پوسیدگی هستند، بسیار مفید خواهد بود.
از جمله این افراد میتوان به کودکان و نوجوانان، افراد سیگاری، افراد مبتلا به سرطان و افراد مبتلا به خشکی دهان اشاره داشت.
- دهان شویههای ضد میکروبی
این دهان شویهها حاوی کلرهگزیدین یا فنول میباشند که معمولاً دندانپزشکها بعد از جراحی لثه، آن را تجویز میکنند.
البته ذکر این نکته نیز ضروری است که استفاده از کلرهگزیدین باید براساس دستور دندانپزشک باشد چرا که ممکن است منجر به زردی یا ایجاد لکه روی دندان شود و استفاده روزانه از آنها توصیه نمیشود .
- دهان شویه دارای پراکسید هیدروژن
این دهان شویهها خاصیت ضدویروسی و ضدمیکروبی دارند همچنین به دلیل وجود پراکسید هیدروژن باعث سفیدتر شدن دندانهای شما میشوند، اما ناگفته نماند که استفاده مکرر از این نوع دهانشویه میتواند به دندانها آسیب برساند.
توصیه میشود با فاصلههای زمانی از این نوع دهانشویه استفاده کنید. همچنین به دلیل غلظت بالای این ماده باید طبق دستور مصرف شود تا موجب آسیب به لثه و بافت نرم نشود .
- دهان شویه سدیم کلراید
این دهان شویه همان آب نمک است که منجر به کم شدن التهاب و بهبود زخمهای دهانی میگردد.
چگونه باید از دهانشویه استفاده کنیم؟
سؤال دیگری که بسیاری از مراجعه کنندگان از دندانپزشکان میپرسند، این است که تعداد دفعات استفاده از دهانشویه در روز چقدر است؟ چگونه و چه مقدار باید از دهانشویه استفاده کنیم؟
در پاسخ به این سؤالها باید بگوییم که تعداد دفعات استفاده از دهانشویه، متغیر است اما بهطور کلی استفاده از بعضی از دهانشویهها باید طبق دستور پزشک باشد زیرا که استفاده ی بیش از حد دهانشویهها ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود.
بهعنوانمثال استفاده بیش از حد از دهانشویههای حاوی کلرهگزیدین میتواند باعث بیماریهای قارچی و رنگ گرفتگی دندانها شود یا دهانشویههای حاوی الکل ریسک احتمال سرطان دهان را بالا میبرد و امروزه نیز بهطور محدود تولید میشوند.
اما استفاده از دهانشویههایی مثل سدیم کلراید بهطور روتین و همراه با مسواک ایرادی ندارد. همچنین استفاده از اکثر دهانشویهها در طول روز بهعنوان خوشبو کننده دهان ایرادی ندارد؛ اما دکتر نازنین نوربخش پیشنهاد میکند که بهتر است از دهان شویه بعد از هر بار مسواک زدن استفاده نمایید تا بهترین نتیجه را بگیرید. بهطور کلی انجام به ترتیب کارهای زیر پیشنهاد می شود:
- مسواک زدن
- تمیز کردن زبان
- نخ دندان کشیدن
- استفاده از دهانشویه
معمولاً مقدار مناسب مصرف روی بستهبندی محصول درج شده است اما بهطور کلی بین 3 الی 5 قاشق چایخوری مقدار مناسبی است.
همچنین اگر از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده میکنید بین مسواک زدن و انجام دهانشویه چند دقیقه فاصله ایجاد کنید. دهانشویهها در صورت بلعیده شدن مشکلی ایجاد نمیکنند اما توصیه میشود حدالمقدور از بلعیده شدن آن جلوگیری کنید.
چه مقدار باید دهانشویه را داخل دهان خود نگه داریم؟
دهانشویه یکی از محصولات پرطرفدار در بهداشت دهان و دندان است که با استفاده از آن میتوان باکتریهای مضر دهان را کاهش داد، از بوی بد دهان جلوگیری کرد و از پوسیدگی دندان محافظت نمود، اما این محلول را چه مدت باید در دهان نگه داشت تا بهترین اثر را داشته باشد؟
1. مقدار مورد نیاز
بیشتر متخصصان و تولیدکنندگان دهانشویه توصیه میکنند از حدود ۱۵ میلیلیتر (حدود یک قاشق غذاخوری) برای هر بار استفاده بهرهمند شوید. این مقدار میتواند بهخوبی فضای دهان را پوشش داده و به مقابله با باکتریهای مضر کمک کند.
2. مدتزمان نگهداشتن دهان شویه در دهان
برای بهرهمندی از بیشترین مزایا، دهان شویه باید به مدت 30 تا 60 ثانیه در دهان نگه داشته شود. این مدتزمان به مواد فعال مانند فلوراید یا ترکیبات ضدباکتری اجازه میدهد تا بهخوبی با بافتهای دهان و دندانها تماس پیدا کرده و اثربخشی لازم را داشته باشند. استفاده کمتر از 30 ثانیه، ممکن است تأثیرگذاری را کاهش دهد و فرصت کافی برای از بین رفتن باکتریها را مهیا نکند.
3. عدم شستوشوی دهان پس از استفاده
یکی از اشتباهات رایج پس از استفاده از دهانشویه، شستوشوی دهان با آب است. بسیاری از دهانشویهها حاوی فلوراید یا ترکیبات ضدباکتری هستند که نیاز به زمان دارند تا بهطور کامل تأثیر خود را بر روی دندانها و لثهها بگذارند.
شستوشوی دهان بلافاصله پس از استفاده، اثر این ترکیبات را کاهش میدهد و از جذب مناسب فلوراید جلوگیری میکند؛ بنابراین، بهتر است حداقل تا 30 دقیقه پس از استفاده از دهان شویه از آبکشی دهان خودداری کنید.
فواید دهان شویه
حال که با افرادی که باید از دهان شویه استفاده کنند، آشنا شدیم؛ بایستی به بررسی فواید دهانشویه نیز بپردازیم. از جمله این فواید میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- تقویت مینای دندان به علت وجود فلوراید یا هیدروکسی آپاتیت
- کاهش میزان پلاکتهای دندان
- جلوگیری از پوسیدگی به علت وجود فلوراید
- بهبود بوی بد دهان
- جلوگیری از بیماری های لثه
- کاهش التهاب لثه
- کاهش حساسیت دندانها به دلیل وجود فلوراید
عوارض دهانشویهها
علیرغم فوایدی که دهان شویهها دارند، استفاده نادرست و غیر اصولی از این محلول میتواند منجر به عوارض جدی شود.
از جمله عوارض دهانشویهها می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- التهاب روده: در روده باکتریهایی وجود دارند که برای سلامت انسان ضروری هستند. حال باید بدانیم که دهانشویهها تمامی این باکتریها را از بین میبرند و ممکن است باعث التهاب روده شوند.
- افزایش فشار خون: یکی از باکتریهای مفید برای بدن مولد اکسید نیتریک است که استفاده بیش از حد از دهان شویه میتواند منجر به کاهش آن و افزایش فشار خون شود.
- افزایش احتمال ابتلا به سرطان دهان و زبان: اگر دهان شویه مورد استفاده دارای مقادیر بالای الکل باشد، باعث خشک شدن فضای دهان و افزایش ریسک ابتلا به سرطان زبان و دهان میشود.
- تغییر رنگ دندانها: معمولاً استفاده بی رویه از دهان شویههای حاوی کلرهگزیدین باعث تغییر رنگ یا ایجاد لکه روی دندانها میشود.
- ابتلا به برخی از عفونتهای قارچی: استفاده بیش از حد از دهان شویه میتواند منجر به ایجاد برخی از عفونتهای قارچی شود.
آیا با کامپوزیت دندان میتوان از دهانشویه استفاده کرد؟
کامپوزیت دندان، راهکاری مدرن در دندانپزشکی است که به شما کمک میکند تا با اصلاح نواقصی مانند شکستگی، فاصله بین دندانها و تغییر رنگ، به لبخندی زیبا و دلنشین دست پیدا کنید.
این روش، علاوهبر مزایای زیبایی، به محافظت از ساختار دندان طبیعی نیز کمک میکند. کامپوزیتدندان که بهصورت مستقیم روی سطح دندان قرار میگیرد، از موادی مانند رزینهای کامپوزیتی ساخته میشود و نسبت به گزینههای دیگر همچون ونیرهای سرامیکی، به مراقبت و توجه بیشتری نیاز دارد. بااینحال، تأثیر دهانشویه بر کامپوزیتدندان یک موضوع مهم است که باید به آن توجه ویژهای شود.
در ادامه به بررسی نحوه تأثیر دهانشویه بر کامپوزیت دندان و راهکارهای مناسب برای حفظ سلامت این نوع ترمیمها میپردازیم.
-
تأثیر الکل موجود در دهان شویه
برخی از محلولهای موجود در بازار حاوی مقادیر بالایی الکل هستند. الکل موجود در آنها ممکن است موجب خشکی دهان و حساسیت بیشتر دندان و لثه شود. علاوهبر این، الکل میتواند بهمرورزمان ساختار و مقاومت مواد کامپوزیتی را کاهش دهد.
استفاده مداوم از دهانشویههای حاوی الکل باعث کاهش دوام و استحکام چسبی که بین کامپوزیت و دندان طبیعی وجود دارد، میشود. این مسئله میتواند بهتدریج منجر به تغییر رنگ و کاهش زیبایی ظاهری کامپوزیت دندان شود.
برای کاهش این اثرات، بهتر است از دهان شویه فاقد الکل یا دهانشویههای حاوی فلوراید استفاده شود. انواع بدون الکل نهتنها از حساسیت و خشکی دهان جلوگیری میکنند، بلکه تأثیر کمتری بر مواد کامپوزیتی دارند و در حفظ دوام و زیبایی کامپوزیت دندان مؤثرتر هستند.
-
تأثیر رنگهای مصنوعی دهان شویه بر کامپوزیت دندان
محلولهای رنگی اغلب حاوی رنگهای مصنوعی هستند که برای تقویت حس تازگی به محصولات اضافه میشوند. این رنگها میتوانند بهمرورزمان به دندانها و کامپوزیت بچسبند و موجب تغییر رنگ سطحی شوند.
اگرچه این تغییر رنگ دائمی نیست، اما در اثر استفاده مداوم و طولانیمدت ممکن است به شکل نامطلوبی روی ظاهر کامپوزیت تأثیر بگذارد.
-
دهانشویههای حاوی فلوراید و تأثیر آنها بر کامپوزیت
فلوراید یکی از مواد معدنی مؤثر برای تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی دندان است. دهانشویههای حاوی فلوراید نهتنها به تقویت دندانها کمک میکنند، بلکه تأثیر منفی چندانی روی کامپوزیت دندان ندارند.
این محصولات به تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت لثهها کمک کرده و مانع از پوسیدگی دندانهای طبیعی اطراف کامپوزیت میشوند.
جمع بندی
در این مقاله دانستیم که دهان شویه چیست و چه کسانی باید از آن استفاده کنند. بهعلاوه گفته شد، استفاده از دهان شویه برای کسانی که وضعیت سلامت دهان و دندان آنها مورد قبول و تایید دندانپزشک است، لازم نمیباشد. اما بهتر است استفاده از دهان شویه در برنامه روزانه رعایت بهداشت دهان و دندان شما وجود داشته باشد.
همچنین این نکته ذکر شد که تعداد دفعات استفاده از دهانشویه متغیر است ولی بهتر است بعد از هر بار مسواک زدن از این محلول نیز استفاده شود.
در آخر هم ذکر شد علیرغم فوایدی که دهان شویهها دارند، استفاده نادرست و غیر اصولی از این محلول میتواند باعث بروز عوارض خطرناکی نظیر التهاب روده یا سرطان زبان و دهان شود.
سؤالات متداول
آیا دهانشویه جایگزین مسواک و نخ دندان است؟
خیر، این محلولهای مراقبتی نمیتوانند جایگزین کاملی برای مسواک و نخ دندان باشند و تنها مکملی برای حفظ بهداشت دهان هستند.
چه کسانی بیشتر به دهان شویه نیاز دارند؟
افراد با بوی بد دهان، بیماریهای لثه، ارتودنسی و افرادی با خشکی دهان، نیاز بیشتری دارند.
آیا دهانشویههای حاوی الکل برای استفاده روزانه مناسباند؟
محصولات حاوی الکل میتوانند خشکی دهان و حساسیت دندان را افزایش دهند و بهتر است برای استفاده روزانه از نوع بدون الکل استفاده شود.
دهانشویه چه تأثیری بر کامپوزیت دندان دارد؟
دهانشویههای رنگی ممکن است بهمرورزمان موجب تغییر رنگ سطحی کامپوزیت شوند؛ همچنین انواع حاوی الکل به کامپوزیت آسیب میرسانند.
دهان شویه مناسب برای افرادی که دارای ترمیمهای کامپوزیتی هستند، چیست؟
برای افرادی که دارای ترمیمهای کامپوزیتی هستند، استفاده از محصولات بدون الکل و رنگ مصنوعی توصیه میشود.
