بررسی معایب و مزایای خمیر دندان زغالی

خمیر دندان زغالی، یکی از مواردی است که امروزه شاهد افزایش استفاده از آن می‌باشیم. اگر از افرادی که از این خمیر دندان استفاده می‌کنند، سؤال کنید که چرا این خمیر دندان را به سایر خمیر دندان‌ها ترجیح می‌دهند، با پاسخ‌هایی نظیر سفیدتر کردن دندان‌ها، از بین بردن بوی بد دهان و مفید بودن برای دندان مواجه خواهید شد.

اما آیا واقعا خمیر دندان ذغالی فواید زیادی دارد؟ در ادامه ضمن آشنایی با تاریخچه خمیر دندان ذغالی و ترکیبات آن، به بررسی معایب و مزایای آن نیز خواهیم پرداخت. پس با یکی دیگر از مقالات مجموعه دندانپزشکی دکتر نازنین نوربخش همراه ما باشید.

تاریخچه خمیر دندان زغالی

تاریخچه استفاده از خمیر دندان به 5000 سال قبل و تمدن مصر باز می‌گردد. این مسئله به‌خوبی نشان می‌دهد که بهداشت دهان و دندان، همواره جزئی از زندگی بشر متمدن بوده است. در ابتدا مصریان با استفاده از پوسته تخم مرغ، خاکستر و پودر سم گاو، توانستند ماده‌ای را برای شست‌وشو دندان‌ها بسازند.

سپس رومیان و یونانی‌ها، به آن مواد دیگری نظیر زغال پودر شده نیز اضافه کردند. در واقع شاید بتوان تاریخچه ی خمیر دندان ذغالی را به همین مسئله مرتبط دانست.

شاید اگر از پدربزرگ یا مادربزرگ‌های خود سؤال کنید، آن‌ها به شما بگویند که در گذشته برای سفید کردن دندان‌های خود از زغال و خاکستر استفاده می‌کردند. در نهایت در دهه 1800 میلادی خمیر دندان‌های مدرن و امروزی پا به عرصه جهان گذاشتند.

خمیر دندان زغالی چیست؟

قدم بعدی برای بررسی مزایا و معایب خمیر دندان زغالی، آشنایی با تعریف آن می‌باشد. همانطور که از نام این خمیر دندان پیداست، خمیر دندان‌های زغالی از زغال فعال تهیه می‌شود.

زغال فعال مجموعه‌ای از ترکیباتی نظیر استخوان، پوست نارگیل، خاک اره و هسته زیتون می‌باشد. به همین خاطر رنگ بسیاری از خمیر دندان‌های زغالی، مشکی است. همچنین در ساخت این خمیر دندان‌ها از موارد زیر نیز استفاده شده است:

• جوش شیرین: جوش شیرین یکی از مواردی است بر روی سفید کردن دندان‌ها تأثیر شگرفی می‌گذارد.
• خشت بنتونیت: این ماده می‌تواند پلاک و جرم‌های روی دندان را از بین ببرد و به عبارتی به‌عنوان جرم‌گیر شناخته می‌شود.
• زایلیتول: این ماده که نام دیگر آن الکل بلورین می‌باشد، وظیفه شیرین کردن خمیر دندان ذغالی را به عهده خواهد داشت.
• روغن‌های گیاهی: از روغن‌های گیاهی برای کاهش عوارض جانبی استفاده می‌شود.
• طعم دهنده.

مقدمه‌ای بر معایب و مزایای خمیر دندان زغالی

در سال‌های اخیر، خمیر دندان زغالی به‌عنوان یک گزینه طبیعی برای سفید کردن دندان‌ها محبوبیت زیادی پیدا کرده است.

زغال فعال، که ماده اصلی در این محصولات است، به‌خاطر توانایی در جذب سموم و آلودگی‌ها، از دیرباز در محصولات مراقبت از پوست، مکمل‌های سلامتی و اخیراً در مراقبت‌های دندانی استفاده می‌شود. در ادامه، به شرح مزایای خمیر دندان زغالی از دیدگاه علمی و دندانپزشکی می‌پردازیم.

• پاک‌سازی لکه‌های سطحی

زغال فعال در این محصول به‌عنوان یک ماده ساینده ملایم عمل می‌کند و می‌تواند به پاک‌سازی لکه‌هایی که به‌دلیل مصرف چای، قهوه، نوشیدنی‌های رنگی و سیگار به‌وجود آمده‌اند کمک کند.

• گزینه‌ای طبیعی برای سفید کردن دندان‌ها

زغال فعال از منابع طبیعی مانند پوست نارگیل یا چوب تهیه می‌شود و فاقد مواد سفیدکننده شیمیایی مانند پراکسیدها است.

برخلاف برخی از محصولات تجاری سفیدکننده که از مواد شیمیایی قوی استفاده می‌کنند، خمیر دندان زغالی می‌تواند حساسیت شیمیایی را کاهش داده و برای لثه‌ها و دندان‌های حساس مناسب‌تر باشد.

• جذب سموم و بوی بد دهان

خمیر دندان‌های زغالی نمی‌توانند مشکل بوی بد دهان را به‌طور دائمی برطرف کنند، اما با جذب ذرات مولد بو، برای رفع بوی موقت و استفاده‌های گاه‌به‌گاه مؤثر خواهند بود.

معایب خمیر دندان زغالی شامل موارد زیر هستند:

• خاصیت سایندگی بالا

یکی از نگرانی‌های اساسی در مورد خمیر دندان زغالی، خاصیت سایندگی بالای آن است. ذرات زغال فعال به‌دلیل ساختار زبر خود می‌توانند مینای دندان را به‌مرور زمان ساییده و نازک کنند.

مینای دندان، در صورت ساییده شدن دچار آسیب دائمی می‌شود. این مسئله می‌تواند منجر به افزایش حساسیت دندان‌ها، ایجاد خطر بیشتر برای پوسیدگی و حتی آسیب دائمی به ساختار دندان‌ها شود.

• اثربخشی محدود بر روی لکه‌های عمقی

اگرچه خمیر دندان‌های زغالی می‌توانند لکه‌های سطحی روی دندان‌ها را از بین ببرند، اما توانایی نفوذ به لایه‌های عمقی‌تر دندان‌ها و از بین بردن لکه‌های داخلی را ندارند.

لکه‌های عمیق‌تر که ممکن است به‌خاطر عواملی همچون ژنتیک، مصرف داروهای خاص یا افزایش سن ایجاد شوند، با این نوع خمیر دندان برطرف نمی‌گردند.

• نبود فلوراید برای جلوگیری از پوسیدگی

بیشتر خمیر دندان‌های زغالی فاقد فلوراید هستند. فلوراید ماده‌ای ضروری برای تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی به‌شمار می‌آید. این ماده با ایجاد لایه محافظی، دندان‌ها را در برابر اسیدها و باکتری‌ها مقاوم‌تر می‌کند.

فرادی که تنها از خمیر دندان زغالی به‌عنوان محصول اصلی خود استفاده می‌کنند، ممکن است از مزایای فلوراید محروم شده و در معرض خطر پوسیدگی دندان‌ها قرار گیرند.

• احتمال تحریک لثه‌ها

بافت ساینده خمیر دندان زغالی می‌تواند باعث تحریک و التهاب لثه‌ها شود. استفاده بیش از حد یا مسواک زدن با فشار زیاد به التهاب لثه‌ها و حتی آسیب‌های جدی‌تر منجر خواهد شد.

بسیاری از دندانپزشکان به‌همین دلیل توصیه می‌کنند که از خمیر دندان‌های زغالی به‌صورت روزانه استفاده نشود و تنها به‌عنوان یک مکمل گاه‌به‌گاه در کنار خمیر دندان‌های فلوراید دار به‌کار روند.

• نبود تحقیقات علمی جامع

با وجود محبوبیت زیاد خمیر دندان زغالی، تحقیقات علمی کافی در مورد ایمنی و اثربخشی طولانی‌مدت آن انجام نشده است. بیشتر تحقیقات در مورد این محصول هنوز در مراحل ابتدایی هستند و انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) نیز تاکنون خمیر دندان زغالی را به‌عنوان محصولی ایمن و مؤثر تایید نکرده است.

• مختل کردن اثرگذاری برخی داروها

از آنجایی که این خمیر دندان از زغال استفاده می‌کند، می‌تواند مصرف و تأثیرگذاری برخی از داروها را مختل نماید.

توصیه‌های دندانپزشکان در خصوص خمیر دندان زغالی

خمیر دندان زغالی به‌دلیل سایندگی بالا و نبود فلوراید، ممکن است به مرور زمان موجب آسیب به مینای دندان و لثه‌ها شود.

• استفاده محدود و گاه‌به‌گاه از خمیر دندان‌های زغالی

دندانپزشکان پیشنهاد می‌کنند که از خمیر دندان زغالی بیشتر از ۱ تا ۲ بار در هفته استفاده نشود. سایندگی بالای ذرات زغال می‌تواند مینای دندان‌ها را نازک کرده و به‌مرور باعث افزایش حساسیت و پوسیدگی شود.

استفاده محدود از این نوع خمیر دندان‌ها به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهد از ویژگی‌های لکه‌زدایی آن، بدون اینکه دندان‌های خود را در معرض سایش و آسیب‌های احتمالی قرار دهند، بهره ببرند. خمیر دندان‌های زغالی می‌بایست به‌عنوان مکمل خمیر دندان‌های فلورایدی استفاده شوند.

• برای دندان‌ها و لثه‌های حساس مناسب نیستند

افرادی که دندان‌های حساس دارند، بهتر است از مصرف خمیر دندان‌های زغالی اجتناب کنند. زیرا خواص ساینده آن می‌تواند مشکلات حساسیتی و آسیب به لثه‌ها را تشدید نماید.

• در نظر گرفتن گزینه‌های سفیدکننده حرفه‌ای

اگر به‌دنبال تأثیرات سفیدکنندگی قابل‌توجه و ماندگار هستید، دندانپزشکان توصیه می‌کنند به‌جای استفاده از خمیر دندان زغالی، از روش‌های سفیدکننده حرفه‌ای تحت نظر دندانپزشک استفاده نمایید.

روش‌های سفیدکنندگی حرفه‌ای دارای فرمولاسیون علمی و ایمنی هستند و بدون آسیب رساندن به مینای دندان‌ها، سفیدی مطلوبی ایجاد می‌کنند.

• نظارت بر سلامت مینای دندان و لثه‌ها

چنانچه قصد دارید از خمیر دندان زغالی استفاده کنید، باید هرگونه تغییری را زیر نظر بگیرید. افزایش حساسیت دندان‌ها، تحلیل لثه‌ها یا احساس درد حین مسواک زدن، نشانه‌هایی از آسیب‌های احتمالی هستند.

در صورت بروز چنین علائمی، مصرف خمیر دندان زغالی باید متوقف شود و مشورت با یک دندانپزشک لازم خواهد بود.

از خمیر دندان‌های زغالی استفاده کنیم؟

در نهایت ممکن است این سؤال برای شما به وجود آید که آیا از خمیر دندان‌های زغالی استفاده شود یا خیر؟ در پاسخ به این سؤال به‌طور کلی باید بگوییم که بهتر است از استفاده بیش از حد آن پرهیز کنید.

درست است که خمیر دندان‌های زغالی مزایایی نسبت به سایر خمیر دندان‌ها دارند، لکن کفه ترازوی معایب آن نسبت به مزایای آن سنگینی می‌کند.

به همین خاطر بهتر است قبل از استفاده، حتماً با دندانپزشک خود مشورت داشته باشید. دندانپزشک با در نظر گرفتن مینای دندان شما نسبت به استفاده یا عدم استفاده از آن تصمیم خواهد گرفت.

البته اگر سلامت دندان و دهان برای شما بسیار حائز اهمیت است، بهتر است به جای استفاده مکرر از خمیر دندان ذغالی، دستور العمل زیر را دنبال نمایید:

• مراجعه به دندانپزشک حداقل دو بار در سال برای تمیز کردن تخصصی دندان‌ها.
• حداقل دو بار مسواک زدن در روز با خمیر دندان‌های حاوی فلوراید.
• استفاده از مسواک‌های نرم.
• استفاده از نخ دندان یا نخ دندان آبی.
• استفاده از دهانشویه‌ها و آدامس‌های بدون قند برای از بین بردن بوی بد دهان.

سخن پایانی

خمیر دندان زغالی می‌تواند ابزاری مفید برای از بین بردن لکه‌های سطحی باشد. بااین‌حال، به‌دلیل خواص ساینده، برای استفاده روزانه مناسب نیست و در صورت استفاده بیش از حد ممکن است خطر ساییدگی مینای دندان و تحریک لثه را افزایش دهد.

علاوه‌بر این، اکثر خمیر دندان‌های زغالی فاقد فلوراید هستند و برای محافظت در برابر پوسیدگی کافی نیستند. افرادی که به گزینه‌های سفید کننده طبیعی یا جایگزین علاقه دارند، خمیر دندان‌های زغالی می‌توانند با استفاده متعادل، یک مکمل مفید باشند.

سؤالات متداول

آیا خمیر دندان‌های زغالی برای استفاده روزانه بی‌خطر هستند؟

خیر، دندانپزشکان استفاده از آن را بیش از 1-2 بار در هفته برای به‌حداقل رساندن خطر آسیب توصیه می‌کنند.

آیا خمیر دندان‌های زغالی می‌توانند جایگزین خمیر دندان فلوراید شوند؟

خیر، مسواک زدن منظم با خمیر دندان فلوراید برای محافظت از دندان‌ها در برابر پوسیدگی ضروری است و نوع زغالی تنها باید به‌عنوان مکمل استفاده شود.

خمیر دندان‌های زغالی واقعا دندان‌ها را سفید می‌کنند؟

خمیر دندان زغالی می‌تواند به از بین بردن لکه‌های سطحی کمک کند و باعث درخشندگی دندان‌ها شود.

خمیر دندان‌های زغالی باعث حساسیت می‌شوند؟

بله، از آنجایی که خمیر دندان زغالی ساینده است، می‌تواند مینای دندان را از بین ببرد و منجر به افزایش حساسیت دندان شود.

جایگزین خمیر دندان‌های زغالی برای سفید کردن دندان چیست؟

درمان‌های سفید‌کننده دندان حرفه‌ای، نوارهای سفید‌کننده، خمیر دندان سفید‌کننده با فلوراید و کیت‌های خانگی توصیه شده توسط دندانپزشکان ایمن‌تر و مؤثرتر هستند.